Ένα από τα σημαντικότερα έργα στην ιστορία της μηχανικής και ένα από τα μεγαλύτερα έργα όλου του αρχαίου κόσμου.Η αναφορά του Ηρόδοτου ΄΄Μίλησα περισσότερο για τους Σάμιους, επειδή αυτοί έχουν κατασκευάσει τα τρία πιο σημαντικά τεχνικά έργα που υπάρχουν σε ολόκληρη την Ελλάδα''.Ο αρχιτέκτονας αυτού του ορύγματος ήταν ο Ευπαλίνος, γιος του Ναυστρόφου από τα Μέγαρα .και σε αυτόν οφείλει την ονομασία του.Στην ουσία είναι ένα μεγάλο υδραγωγείο που φέρνει νερό από την πηγή Αγιάδες, τη “Μεγάλη πηγή”.Η κατασκευή του ορύγματος έγινε με εντολή του τυράννου Πολυκράτη και κράτησε 10 χρόνιαΤο άνοιγμα της σήραγγας είναι περίπου 1.80x1.80 μ. και το μήκος της 1036 μέτρα. Μερικά μέτρα κάτω από την κύρια σήραγγα έχει σκαφτεί μια μικρότερη, από την οποία περνούσε το νερό.Ο σκοπος του δεν ήταν απλά η μεταφορά νερού,αλλά αυτή η μεταφορά να μην γίνει αντιληπτή από τουσ επιδρομείς που θα μπορούσαν να τον καταστρέψουν και να στερήσουν από τους κατοίκους το βασικό αυτό αγαθό.Αυτό που την καθιστά ξεχωριστή είναι ότι η σήραγγα ήταν αμφίστομη.δηλ.η ότι η λάξευση ξεκίνησε ταυτόχρονα και από τις δύο πλαγιές του λόφου, βόρεια και νότια, και τα δύο συνεργεία συναντήθηκαν στο μέσον περίπου της σήραγγας με μεγάλη ακρίβεια. Υπολογίζεται ότι τα δύο συνεργεία, που δούλευαν με σφυρί και καλέμι, χρειάστηκαν 8-10 χρόνια για την ολοκλήρωση του έργου.Το όρυγμα είχε χαθεί με την πάροδο των αιώνων και εντοπίστηκε ξανά το 1853.Το 1882 ξεκίνησε ο καθαρισμός του και σήμερα η σήραγγα είναι φωταγωγημένη και επισκέψη από το κοινό. Από τότε διερευνάται και μελετάται ως το σημαντικότερο τεχνικό έργο της αρχαίας Ελλάδας.Προστατεύεται από την UNESCO σαν Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς.
