Ο λόφος του Καπιτωλίνου είναι ο μικρότερος των επτά λόφων της Ρώμης, αλλά ήταν το θρησκευτικό και πολιτικό κέντρο της πόλης από την ίδρυση της, πριν από περισσότερα από 2500 χρόνια. Σήμερα ο λόφος είναι επίσης γνωστός ως Campidoglio, το ιταλικό όνομα για το λόφο.
Πολλοί σημαντικοί ναοί κτίστηκαν στο λόφο του Καπιτωλίνου από τους Ρωμαίους όπως ο ναός της Ήρας (Juno Moneta), της Αρετής (Virtus) και του Δία (Optimus Maximus Capitolinus) με τον τελευταίο ίσως να είναι ο πιο σημαντικός ναός στην αρχαία Ρώμη.
Ο ναός του Δία χτίστηκε το 509 π.Χ. και ήταν σχεδόν όσο μεγάλος όσο ο Παρθενώνας στην Αθήνα. Στο λόφο ήταν επίσης το Tabularium, που χτίστηκε το 79 π.Χ. και χρησιμοποιήθηκε ως το κύριο αρχείο της αυτοκρατορίας.
Ο λόφος και ο ναός του Δία ήταν τα σύμβολα της Ρώμης ως «Caput Mundi» δηλαδή της «πρωτεύουσας του κόσμου». Κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, η περιοχή έγινε το κέντρο των πολιτικών της κυβέρνησης και πολλά παλάτια χτίστηκαν στο λόφο. Το 1536, όταν ο Κάρολος ο Ε΄ ήθελε να κάνει μία προγραμματισμένη επίσκεψη στη Ρώμη, ο λασπωμένος Καπιτωλίνος λόφος ήταν σε τόσο άσχημη κατάσταση που ο Πάπας Παύλος ο Γ΄ ζήτησε από τον Μιχαήλ Άγγελο να σχεδιάσει μια νέα πλατεία, την Piazza del Campidoglio, συμπεριλαμβανομένου ενός ανασχεδιασμού των υφιστάμενων κτιρίων που περιβάλλουν την πλατεία. Ο Μιχαήλ Άγγελος πρότεινε ένα πρωτότυπο σχέδιο για την πλατεία και επανασχεδίασε την παρακείμενη Palazzo Senatorio, την έδρα της Ρωμαϊκής Συγκλήτου. Ο Μιχαήλ Άγγελος επίσης σχεδίασε μια νέα πρόσοψη για το Palazzo dei Conservatori και ένα νέο κτίριο, το Palazzo Nuovo, που θα κατασκευαζόταν ακριβώς απέναντι από το Palazzo dei Conservatori. Επίσης, στα σχέδια ήταν μια μνημειώδης σκάλα, η Κορντονάτα που οδηγεί από το κάτω μέρος του λόφου προς τη νέα πλατεία. Η κατασκευή της Piazza di Campidoglio ξεκίνησε το 1546, αλλά μόνο η σκάλα στην είσοδο του Palazzo Senatorio ολοκληρώθηκε όταν ο Μιχαήλ Άγγελος πέθανε το 1564. Το έργο ολοκληρώθηκε μόλις τον 17ο αιώνα, αλλά τα περισσότερα από τα σχέδια του Μιχαήλ Αγγέλου εφαρμόστηκαν.
Η μακρά, όμορφη σκάλα προς την Piazza del Campidoglio είναι σήμερα γνωστή ως η Κορντονάτα. Είναι διακοσμημένη με αγάλματα από γρανίτη, στην βάση της βρίσκονται δύο αιγυπτιακά λιοντάρια και δύο μεγάλα κλασικά αγάλματα των Κάστορα και του Πολυδεύκη στην κορυφή. Στο κέντρο της πλατείας είναι ένα αντίγραφο ενός έφιππου ανδριάντα του Μάρκου Αυρήλιου. Το πρωτότυπο άγαλμα μπορεί να βρεθεί στο Palazzo Nuovo. Μόνο τρία κτίρια συνορεύουν με την πλατείας. Το ένα στην αριστερή πλευρά που προέρχεται από την Κορντονάτα είναι το Palazzo Nuovo. Το κτίριο αυτό σχεδιάστηκε από τον Μιχαήλ Άγγελο, αλλά τελικά τελείωσε από τους αδελφούς Carlo και Girolamo Rainaldi το 1654. Το 1734, Πάπας Κλήμης ΧΙΙ στέγασε τη συλλογή έργων τέχνης στο Palazzo που ήταν ανοικτή για το κοινό, δημιουργώντας το πρώτο δημόσιο μουσείο του κόσμου. Σήμερα είναι ένα από τα Μουσεία του Καπιτωλίνου, που περιέχει κυρίως κλασική γλυπτική, συμπεριλαμβανομένων και διάσημων έργων όπως ο «Θνήσκων Γαλάτης» και μεγάλα αγάλματα της Αθηνάς και του Άρη.
Το κεντρικό κτίριο για την Piazza del Campidoglio είναι το Palazzo Senatorio. Το όνομα προέρχεται από τη λειτουργία του ως έδρα της Γερουσίας μέχρι το 1870, όταν έγινε έδρα του Δήμου της Ρώμης. Χτίστηκε αρχικά ως φρούριο του 11ου αιώνα πάνω από το αρχαίο Tabularium και ανοικοδομήθηκε εκ νέου στο 13ο και 14ο αιώνα. Το υπάρχον σχέδιο είναι μια ελαφρώς προσαρμοσμένη εκδοχή του σχεδίου του 16ου αιώνα από τον Μιχαήλ Άγγελο. Το κτίριο απέναντι από το Palazzo Nuovo είναι το Palazzo dei Conservatori. Ήταν η έδρα της κυβέρνησης της πόλης κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα. Το Palazzo είναι τώρα μέρος του Μουσείων του Καπιτωλίνου, με μια συλλογή που αποτελείται κυρίως από έργα ζωγραφικής και γλυπτικής. Ορισμένα αξιοσημείωτα έργα είναι η λύκαινα που θηλάζει τα δίδυμα Ρέμο και Ρωμύλο και τα κομμάτια από ένα γιγαντιαίο άγαλμα του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου II.
Τα μουσεία του Καπιτωλίνου είναι πολύ αξιόλογα και άξια μιας επίσκεψης. Κοντά στην πλατεία του Καπιτωλίνου, στο χώρο του αρχαίου ναού της Ήρας είναι η Σάντα Μαρία στο Αρακοέλι, μια εκκλησία που χτίστηκε πριν τον 6ο αιώνα. Μια μεγάλη σκάλα με 124 σκαλοπάτια οδηγεί στην εκκλησία, στην κορυφή του λόφου του Καπιτωλίνου. Υπάρχει ακόμη μία σκάλα από την πλατεία του Καπιτωλίνου προς το μνημείο του Βιττόριο Εμμανουέλε του Β΄. Το μνημείο, το οποίο είναι επίσης γνωστό ως Il Vittoriano, χτίστηκε στις αρχές του 20ου αιώνα και τιμά τον πρώτο βασιλιά της Ιταλίας. Κατά τη διάρκεια της κατασκευής του μνημείου δυστυχώς κατεδαφίστηκαν πολλά ιστορικά κτίρια στο λόφο. Έκει βρίσκεται και το μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη της Ιταλίας.
Πρόσβαση: Η Piazza del Campidoglio είναι κοντά στο σταθμό Colosseo στη γραμμή B του μετρό.
